Prematüre Doğum Bebekte Ne Gibi Sorunlara Yol Açabilir?

Bebek ne kadar erken doğar ve kilosu az olursa erken doğum komplikasyonları o kadar şiddetli olur. Prematüre bebekte görülen başlıca sorunlar şunlardır:

·    Prematüre bebekler vücut ısılarını uygun şekilde düzenleyemezler. Prematüre bebekler yetersiz yağ dokusu ile dünyaya gelirler. Ayrıca beyindeki ısı düzenleme merkezi tam olarak gelişmemiştir. Bu nedenle vücut ısıları çabuk düşer. 

Vücut ısılarının korunması için alınan kıyafetlerin uygun boyutta olması, vücutlarının her yerini sarması gerekmektedir. Bu sağlanamıyorsa prematüre kendini ısıtmak için daha fazla enerji kullanacak, bu da büyüme hızını yavaşlatarak farklı problemlerin oluşmasına neden olacaktır. Eğer; uygun boyutta pamuklu kıyafetler bulunamaz ise el ve ayaklarına pamuk, gazlı bez sarılarak, iki tulum üst üste, elpen ve çoraplar çiftli giydirilerek çözüm üretilebilir.

Oda sıcaklığı sabit tutulmalıdır. (24 °C – 25 °C) Çok soğuk ve çok sıcak ısı değişikliklerinin bebeğin sağlığını tehlikeye sokacağı unutulmamalıdır. Mümkünse odada termometre bulundurulmalıdır. Dijital kulak termometresi bebeğin ısı ölçümünün kontrolü için fayda sağlayacaktır.

·    Prematüre bebeklerde beslenme sorunlarına sık rastlanır. Bu bebekler, zamanında doğan bebekleri büyüme ve gelişmede yakalayabilmek için hızlı büyürler. Fakat emme, yutma, nefes alma koordinasyonlu refleks 33. gestasyon haftasından sonra geliştiği için daha önceki haftalarda bebekler gavajla beslenmelidir. (Gavaj: Mideye ağız veya burundan sonda takılarak, sondadan anne sütü veya mama ile besleme yöntemidir.)

    Bebeğin bakımının büyük ölçüde tıbbi personele bağımlı olduğu ilk dönemlerde anne sütü verilmesi anne ve bebeğin duygusal ihtiyaçları açısından büyük faydalar sağlar. 

·    Kan şekeri düşmesi (hipoglisemi): Prematüre bebekler kan şekerini dengeleyecek karaciğer glikojen deposuna sahip olmadan doğarlar. Bu nedenle prematürelerde hipoglisemi çok sık görülür. Şekerli serumlar ve düzenli kan şekeri takibi ile tedavisi yapılır.

·    Yenidoğan sarılığı (hiperbilirubinemi): Prematüre bebeklerde genellikle ilk 24 saat içinde sarılık gelişir. Cilt ve gözlerde sarılık ile belirti verir. Gebelik haftası ne kadar küçükse sarılık o kadar şiddetli olur. Tedavisi fototerapi ile yapılır. Sarılık çok yüksek seviyelere ulaşırsa beyin hasarı yapabilir. Bazı bebeklere sarılık tedavisinde kan değişimi gerekebilir. 

·    Kalp sorunları: PDA (Patent Duktus Arteriosis): Çoğu kendiliğinden kapanabildiği gibi, bebekte solunum sıkıntısı ve kalp yetmezliği yapabilir.

·    Sinir sistemi ile ilgili sorunlar: Sinir sisteminin tam gelişmemiş olmasına bağlı apne denilen solunum durması olabilir. Özellikle çok erken prematürelerde beyin kanaması sık görülür. Prematüre doğan bebeklerde ileri dönemde öğrenme güçlüğü ve gelişimsel gerilik olabilir.

·    Sepsis: Sepsis bakteri veya virüsün vücuda yayılması ile ortaya çıkan ağır ve ciddi bir hastalıktır. Bebeğin enfeksiyonlara dayanıksız olması sonucu ortaya çıkar.

·    Nekrotizan enterokolit: Sepsisle beraber veya tek başına gelişebilir. Bebek ne kadar erken doğarsa risk o kadar fazladır. Belirtileri beslenme güçlüğü, karında şişlik, kanlı veya safralı kusma ve dışkıda kan görülmesidir. 

·    Prematürite retinopatisi (ROP) geliştirebilirler. Özellikle çok erken doğanlarda gözde retina tabakasında anormal damarlanmalar olur. Erken doğumdan ötürü gelişimini tamamlamamış damarlar nedeniyle retina tam oksijen alamaz. Prematüre bebeklerde görülen bu sorun iyileşebilir veya tam körlüğe doğru gidebilir. 1500 gramın ve 30 haftanın altında doğan tüm bebeklere göz taraması yapılmalıdır. Prematüre bebekler doğumdan itibaren 4 hafta içinde göz doktoruna yönlendirilirler. Prematürelerde ek olarak miyopi ve şaşılık daha sık görülür.

·    Akciğerler problemlerini daha sık yaşarlar. Akciğerlerde alveollerin sönmesine engel olan surfaktan adı verilen bir madde vardır. Bu madde 34 – 36 gebelik haftasına kadar yeteri kadar üretilmez. Bu nedenle bu dönemden önce doğan bebeklerde şiddetli solunum sıkıntısı gözlenir.  

    Hafif vakalar yenidoğan servisinde ağır vakalar yoğun bakımda tedavi edilir. Bu bebeklerin akciğerlerine surfaktan verilebilir. Kendi solunumu yetersiz olan ve kan oksijen seviyesi düşük olan bebekler ventilatör adındaki cihaza bağlanırlar.
    Yoğun bakımdan çıkan bazı bebeklerde bronkopulmoner displazi gelişir. Bronkopulmoner displazi kronik akciğer hastalığıdır. Bu bebekler uzun süre oksijen desteğine ihtiyaç duyabilirler. Uzun süre ventilatör tedavisi gerekebilir. Hava yollarını rahatlatacak bronş açıcı ilaçlar ve kortizon tedavide kullanılmaktadır. 

·    Menenjit: Beyin zarlarının iltihaplanmasıdır. Genellikle sepsisle beraber görülür. Ağır bir enfeksiyondur. Bebekte körlük, sağırlık veya epilepsiye neden olabilir. Hastalık döneminde bebek havale geçirebilir. 

·    Prematüre bebeklerde kansızlık kolay gelişir. 

·    Prematüre bebeklerde sık görülen apne, beynin yeterli olgunluğa ulaşamamış olması ve göğüs kafesi kaslarının kuvvetsizliğinden meydana gelmektedir. Beş saniyeden daha kısa ve kendiliğinden düzelen solunum durmaları fizyolojiktir. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde çok sık karşılaşılan bu sorun bebek taburcu olduktan sonrada devam edebilir. On (10) saniyeden daha uzun ve bebeğin dudaklarında morarma ve halsizlik yapan solunum durması patolojiktir ve hemen doktora başvurulmalıdır. Bebeğin evde apne yatağı ve monitörüne bağlanıp bağlanmayacağına taburcu olmadan önce karar verilir. Kullanımı ve temini aileye taburculuk planında anlatılır.